اختلال نعوظ بعد از جراحی پروستات یکی از عوارض جدی و شایع بعد از این نوع جراحی‌ها می باشد . جراحی پروستات جزو درمان‌های رایج در بیماری‌هایی مانند سرطان پروستات یا بزرگ شدگی خوش‌خیم پروستات (BPH) است، اما بسیاری از بیماران پس از این جراحی با اختلال جنسی مهمی به نام اختلال نعوظ مواجه می‌شوند. در این مقاله به بررسی کامل اختلال نعوظ بعد از جراحی پروستات و راهکارهای مؤثر درمان آن می‌پردازیم.
انواع جراحی پروستات و تأثیر آن‌ها بر عملکرد جنسی
پروستاتکتومی رادیکال (Radical Prostatectomy)
این جراحی برای درمان سرطان پروستات انجام می‌شود و طی آن کل پروستات و کیسه‌های منی برداشته می‌شود. شایع‌ترین عارضه آن، اختلال نعوظ است، به‌ویژه اگر اعصاب مسئول نعوظ در حین عمل آسیب ببینند و فرد دچار بی حسی آلت شود. حتی با تکنیک‌های پیشرفته مانند جراحی رباتیک یا حفظ عصب، بازگشت کامل عملکرد نعوظ ممکن است تا دو سال زمان ببرد.
طبق مطالعات، تنها حدود ۲۰ تا ۴۰ درصد بیماران پس از یک سال از جراحی، توانایی نعوظ طبیعی را بازیابی می‌کنند.
TURP (رزکسیون ترانس‌اورترال پروستات)
این روش برای درمان بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH) استفاده می‌شود. برخلاف جراحی رادیکال، تأثیر مستقیمی بر اعصاب نعوظ ندارد، اما در برخی بیماران ممکن است باعث انزال پس‌رونده یا در درصد کمی اختلال نعوظ بعد از جراحی پروستات شود. دیابت و سن بالا می‌توانند احتمال این مشکل را افزایش دهند.
جراحی‌های لیزری مانند HoLEP
روش‌های لیزری جدید مانند HoLEP یا GreenLight نیز برای درمان BPH استفاده می‌شوند. این روش‌ها معمولاً تأثیر منفی بر نعوظ ندارند و در مطالعات، عملکرد جنسی بیماران پیش و پس از عمل تفاوت چندانی نداشته است.
چرا جراحی پروستات باعث اختلال نعوظ می‌شود؟
رابطه بین اختلال نعوظ بعد از جراحی پروستات اغلب به دلیل آسیب به اعصاب یا بافت‌های مسئول نعوظ است. در پروستاتکتومی رادیکال، این اعصاب در مجاورت پروستات قرار دارند و در صورت آسیب، ارتباط مغز با آلت تناسلی مختل می‌شود. علاوه بر آن، کاهش جریان خون، تغییرات هورمونی و عوامل روانی مانند اضطراب یا افسردگی پس از جراحی نیز می‌توانند نقش داشته باشند . در عکس زیر می توانید پراکندگی اعصاب را حول پروستات ببینید .
درمان اختلال نعوظ بعد از جراحی پروستات
برای درمان اختلال نعوظ بعد از جراحی پروستات این مشکل، رویکردی مرحله‌ای و چندبعدی پیشنهاد می‌شود:
1- داروهای خوراکی (PDE5i)
داروهایی مانند سیلدنافیل (ویاگرا)، تادالافیل (سیالیس) و واردنافیل، اولین خط درمان اختلال نعوظ بعد از جراحی پروستات هستند. این داروها اگر اعصاب نعوظی تا حدی حفظ شده باشند، می‌توانند مؤثر باشند. مصرف روزانه تادالافیل نیز ممکن است به توان‌بخشی بافت آلت کمک کند.
2- دستگاه وکیوم (VED)
وسیله‌ای مکانیکی برای افزایش جریان خون در آلت است. این دستگاه می‌تواند به بیماران کمک کند نعوظ کافی برای رابطه داشته باشند و هم‌زمان از تحلیل رفتن بافت آلت پیشگیری کند. در فاز ابتدایی اختلال نعوظ بعد از جراحی پروستات این روش کارآمدتر است.
3- تزریق دارو به آلت
در بیمارانی که دچار اختلال نعوظ بعد از جراحی پروستات هستند و نسبت به درمان داروی خوراکی مقاوم هستند ، تزریق داروهایی مانند آلپروستادیل به داخل آلت باعث ایجاد نعوظ مستقیم می‌شود. این روش اثربخشی بالایی دارد ولی نیاز به آموزش دارد.
4- شاک ویوتراپی
درمان با شاک ویو طبق تحقیقات اخیر برای بیمارانی که دچار اختلال نعوظ به دلیل مشکلات عروقی و عصبی هستند موفقیت زیادی به همراه داشته است و شاک ویوتراپی توانسته وظیفه مهمی در درمان اختلال نعوظ بعد از جراحی پروستات به دست بیاورد.
5- اگزوزوم تراپی
اگزوزوم تراپی یک درمان نوین نسبت به تمامی درمان‌ها می‌باشد ولی از اثرگذاری آن بر اختلال نعوظ بعد از جراحی پروستات را کم نمی‌کند. در این روش با تزریق یک سرم که متشکل از غشا سلولی می‌باشد به فرآیند ترمیم بافت‌ها کمک می‌شود.
6- PRP (پلاسمای غنی از پلاکت)
یکی دیگر از درمان‌های نوین اختلال نعوظ بعد از جراحی پروستات می‌باشد که در آن با تزریق سرمی که از خون خود شخص ساخته شده موجب تسریع روند بهبود بافت می‌شود.
7- روان‌درمانی
قطعا اختلال نعوظ بعد از جراحی پروستات، فارغ از آثار روانی جراحی از لحاظ ذهنی به یک بار روانی سنگین تبدیل می‌شود و در بسیاری از موارد برای جلوگیری از تبدیل اختلال نعوظ جسمی به یک اختلال نعوظ روان‌زاد باید فرد تحت نظر یک روانکاو قرار بگیرد. از همین‌رو حداقل یک جلسه مشاوره روانکاوی بعد از جراحی توصیه می‌شود.
8- پروتز آلت
در موارد شدید اختلال نعوظ بعد از جراحی پروستات که هیچ درمانی مؤثر نیست، جراحی پروتز آلت (ایمپلنت) گزینه نهایی و قطعی است. این پروتزها امکان نعوظ مکانیکی و قابل‌کنترل را برای بیمار فراهم می‌کنند.
یک نکته قابل توجه که باید در نظر گرفته شود سبک زندگی سالم است که مقدم بر هر درمانی است ، ورزش کردن و تغذیه مناسب سطح تستوسترون را بالا می برد . پرهیز از مصرف سیگار ، مواد مخدر و الکل در کنار تحرک روزانه و یک رژیم غذایی مناصب به کل پروسه درمان کمک می کند .
پیشگیری و توان‌بخشی پس از جراحی پروستات
برای کاهش احتمال اختلال نعوظ بعد از جراحی پروستات :
✅ انتخاب جراح مجرب با تکنیک حفظ عصب
✅ آغاز زودهنگام توان‌بخشی جنسی (مثلاً با تادالافیل یا وکیوم)
✅ پیگیری منظم با پزشک و مشاور جنسی
✅ استفاده از درمان ترکیبی جهت تضمین موفقیت بیشتر
جمع‌بندی
جراحی پروستات و اختلال نعوظ دو موضوع به هم پیوسته هستند که نیاز به بررسی دقیق و برخورد علمی دارند. هرچند این جراحی‌ها می‌توانند عملکرد جنسی را تحت تأثیر قرار دهند، اما با تکنیک‌های مدرن جراحی، توان‌بخشی اصولی و درمان‌های دارویی و غیر دارویی، بسیاری از بیماران می‌توانند عملکرد جنسی خود را تا حد زیادی بازیابی کنند.
منابع علمی
Emanu JC, Avildsen IK, Nelson CJ. (2016). Erectile dysfunction after radical prostatectomy: prevalence, medical treatments, and psychosocial interventions. Curr Opin Support Palliat Care. 10(1):102–107 . https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5005072/
Goh HJ, Sung JM, Lee KH, Jo JK, Kim KN. (2022). Efficacy of PDE5 inhibitors in ED after nerve-sparing radical prostatectomy: A systematic review. Transl Androl Urol. 11(2):124–138. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8899138/
Hoyland K, Vasdev N, Adshead J. (2013). The use of vacuum erection devices in ED after prostatectomy. Rev Urol. 15(2):67–71.https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3784970/
آیا پروتز آلت عمر دارد؟نیاز به تعویض دارد؟
پروتز مکانیکی در صورت خراب شدن نیاز به تغویض دارد .