تستوسترون یکی از مهم‌ترین هورمون‌ها در بدن مردان و زنان است، به‌ویژه در مردان که این هورمون بر سلامت جنسی، عضلانی، روانی و متابولیکی آن‌ها اثر می‌گذارد. اما باورهای نادرست زیادی درباره‌ی آن وجود دارد. در این مقاله، با 7 حقیقت علمی و کاربردی درباره تستوسترون آشنا می‌شوید.
تستوسترون چیست؟
تستوسترون یک هورمون استروئیدی است که هم در مردان و هم در زنان وجود دارد، اما مقدار آن در مردان بیشتر است. این هورمون نقش مهمی در رشد و تکامل ویژگی‌های جنسی در مردان ، حفظ سلامت عمومی و عملکرد عضلات دارد. این هورمون یکی از هورمون‌های آنابولیک است که از تجزیه عضلات هم جلوگیری می‌کند. کاهش این هورمون با اختلال جنسی مردان ارتباط مستقیم دارد شما می توانید اطلاعات بیشتر را در مقاله اختلالات شایع جنسی مردان کسب کنید .
1- تستوسترون فقط برای میل جنسی نیست 
بیشتر افراد فکر می‌کنند تستوسترون فقط باعث افزایش میل جنسی می‌شود، نقش آن در میل جنسی مردان غیرقابل انکار است و کاهش آن یکی از دلایل اختلال نعوظ و کاهش میل جنسی در مردان می باشد اما نقش آن بسیار گسترده تر است. این هورمون:
به ساخت عضله و استخوان کمک می‌کند،
سطح انرژی و انگیزه را بالا می‌برد،
باعث تولید گلبول قرمز می‌شود،
و حتی بر خلق‌وخو و اعتماد به نفس تأثیر دارد (Matsumoto, 2002).
برای شناخت دیگر دلایل اختلال نعوظ و کاهش میل جنسی به مقاله 7 علت اختلال نعوظ و7 دلیل کاهش میل جنسی مراجعه کنید .
2- کاهش تدریجی تستوسترون با افزایش سن طبیعی است 
از حدود ۳۰ سالگی به بعد، بدن مردان به‌طور طبیعی حدود ۱ درصد در سال از تولیداین هورمون کم می‌کند. این کاهش بخشی از فرآیند پیری است و همیشه نیاز به درمان ندارد. اما اگر این کاهش همراه با علائمی مانند خستگی شدید، کاهش میل جنسی یا ضعف عضلانی باشد، باید بررسی شود (Wu et al., 2008).
3- کاهش ساده تستوسترون با بیماری «هیپوگنادیسم» فرق دارد
هیپوگنادیسم به حالتی گفته می‌شود که بیضه‌ها یا مغز به مقدار کافی تستوسترون تولید نمی‌کنند. این موضوع می‌تواند به‌دلایل ژنتیکی، بیماری، یا حتی مصرف دارو باشد.
برخلاف کاهش طبیعی با سن، هیپوگنادیسم معمولاً با علائم واضحی مثل ناباروری، بی‌حسی جنسی یا تحلیل رفتن عضلات همراه است و ممکن است نیاز به درمان داشته باشد (Bhasin et al., 2010).
4- درمان با تستوسترون همیشه مفید نیست 
«درمان جایگزینی تستوسترون» (TRT) فقط برای مردانی مناسب است که کمبود شدید این هورمون دارند. اما این درمان ممکن است با عوارضی مثل:
افزایش گلبول‌های قرمز و خطر لخته شدن خون،
افزایش احتمال بزرگی پروستات و خطر سرطان پروستات
ایجاد آکنه یا بدتر شدن آپنه خواب، همراه باشد (Basaria et al., 2010; Snyder et al., 2016).
نکته مهم : نباید بدون تشخیص پزشک ازاشکال دارویی به هیچ عنوان استفاده کرد.
5- تستوسترون فقط مخصوص مردان نیست 
زنان نیزهرچند در مقدار کمتر، این هورمون را در بدن خود دارند، . در بدن زنان، این هورمون به تقویت استخوان، افزایش میل جنسی و بهبود انرژی کمک می‌کند. کاهش بیش‌ازحد آن می‌تواند باعث خستگی مزمن یا کاهش تمایل جنسی در زنان شود (Davison et al., 2005).
6- ارتباط مستقیم تستوسترون با خلق وخو 
سطح پایین این هورمون در مردان می‌تواند منجر به افسردگی، کاهش انگیزه و زودرنجدی شود. مطالعات نشان داده‌اند که افزایش سطح هورمون در افرادی که کمبود تستوسترون دارند می‌تواند باعث بهبود روحیه و کاهش علائم افسردگی شود (Zarrouf et al., 2009).
7- تستوسترون می‌تواند ناباروری ایجاد کند 
شاید عجیب به نظر برسد، اما تزریق این هورمون می‌تواند باعث قطع تولید طبیعی اسپرم شود. چون بدن فکر می‌کند هورمون کافی دارد و دیگر بیضه‌ها را تحریک نمی‌کند. بنابراین مردانی که قصد بچه‌دار شدن دارند، نباید بدون مشورت با پزشک از اشکال دارویی این هورمون استفاده کنند. در این موارد، داروهای جایگزین مثل hCG یا کلومیفن بهتر است (Patel et al., 2019).
از شما دعوت می کنیم برای شناخت علمی تر و مفصل تر مقاله 9 حقیقت درباره تستوسترون را مطالعه کنید
روش‌های طبیعی برای افزایش تستوسترون 
برای خیلی از افراد، تغییر سبک زندگی بهترین راه برای افزایش سطح این هورمون است:
ورزش منظم، مخصوصاً تمرینات قدرتی باعث افزایش سطح این هورمون تا 25 درصد می شود .
خواب شبانه ۷ تا ۸ ساعت برای تنظیم آن واجب است .
رژیم غذایی سالم با زینک، ویتامین D ، چربی‌های مفید و غنی از نیتریک اکسید بسیار کمک کننده است .
کاهش استرس باعث کاهش کورتیزول می شود زیرا بدن برای کاهش کورتیزول باید تستوسترون مصرف کند و سطح این هورمون کاهش می یابد.
وزن اضافی و چربی های دور شکم هم سطح این هورمون را کاهش می دهد.
مطالعات نشان می‌دهند این عوامل می‌توانند به‌طور طبیعی سطح این هورمون را بالا ببرند (Hackney, 2006; Fahey et al., 2005).
آزمایش خون تنها کافی نیست
اگر کسی احساس خستگی، بی‌میلی جنسی یا ضعف دارد، نباید فقط به یک آزمایش تستوسترون اکتفا کند. برای تشخیص درست:
حداقل دو بار آزمایش صبحگاهی انجام شود و علائم بالینی هم در نظر گرفته شود.
تشخیص نادرست می‌تواند منجر به درمان‌های غیرضروری شود و آسیب های بیشتری را هم ایجاد کند .
نتیجه گیری
تستوسترون فقط یک هورمون جنسی نیست؛ هورمونی حیاتی برای سلامت کلی است. اما درمان با آن باید فقط در صورت کمبود واقعی و با نظر پزشک انجام شود. برای بیشتر مردم، ورزش، تغذیه و خواب کافی، بهترین و بی‌خطرترین راه افزایش این هورمون است.
منابع
Basaria, S., et al. (2010). Adverse events associated with testosterone administration. N Engl J Med.
Davison, S. L., et al. (2005). Androgen levels in adult females. J Clin Endocrinol Metab.
Hackney, A. C. (2006). Stress and the neuroendocrine system. Expert Rev Endocrinol Metab.
Patel, A. S., et al. (2019). Testosterone is a contraceptive. World J Mens Health.
Snyder, P. J., et al. (2016). Effects of testosterone treatment in older men. N Engl J Med.
Zarrouf, F. A., et al. (2009). Testosterone and depression. J Psychiatr Pract.